هنر حکاکی بر روی کدو در مازندران

با ابتکار و خلاقیتش کدوها را جادو می کند و از آن انواع صنایع دستی می سازد؛ این کار را با نقاشی روی کدوی قلیانی به عنوان محصول مازندران انجام می دهد. حالا او به هنرش در مازندران معروف شده تا جایی که نشان خلاقیت در هنر صنایع را در سال 79 را به خاطر خلاقیت بر روی کدو در مازندران دریافت کرده است. حمیدرضا گل محمدی، هنرمند نوآور در بابلسر مازندران است که با ابتکار و خلاقیت خود توانسته، هنر کنده کاری روی کدو در مازندران و ساخت انواع صنایع دستی با آن را به ثمر برساند.

پیشرفتی چشمگیر با ساده ترین مواد

خلاقیت بر روی کدو در مازندران در سال 79 توسط مدیریت وقت صنایع دستی استان مازندران به عنوان یک نوآوری و کاری منحصر به فرد شناخته شد و در نتیجه این هنرمند توانست با دریافت کارت شناسایی در این رشته و دریافت پروانه تولید کارگاهی با نام حکاکی و نقاشی روی کدو به فعالیت خود در این زمینه ادامه دهد و با شرکت در نمایشگاه های متعدد داخل استان و خارج استان آثار خود را به نمایش بگذارد. این هنرمند نوآور در مازندران معتقد است که صنایع دستی بخش مهمی از گردش مالی صنعت گردشگری را به دوش می کشد و اگرچه صنعت تولید هنرهای دستی استان هنوز به شهرت ملی و بین المللی نرسیده، اما هنرمندان زیادی در این استان حضور دارند که آثاری بدیع و زیبا از خود به جای گذاشته اند. به گفته این هنرمند، از غرب تا شرق مازندران می توان صدها نوع محصول را دید که نتیجه نوآوری و هنر هنرمندان صنایع دستی مازندران و فرهنگ بومی و سبک زندگی مازندران است؛ از ظروف چوبی تا انواع بافته های پشمی، حصیری، نخی و لباس ها و عروسک ها، با این حال صنایع دستی مازندران هنوز با جایگاهی که مطلوب آن بوده، فاصله دارد.

جنبه های اقتصادی، شرط اول پایداری هنر

گل محمدی با بیان اینکه هر حرفه ای در جامعه نیاز به بازاریابی دارد، تصریح کرد: کسانی که وارد دنیای هنر می شوند، باید جنبه های اقتصادی آن را در نظر بگیرند تا بتوانند برای پایدار ماندن در آن گام های مستحکمی بردارند، کنده کاری روی کدو در مازندران هم از این قاعده مستثنی نیست و حتی می توان گفت وضعیتی ویژه در این زمینه دارد.

این هنرمند مازندران با اشاره به چالش های موجود در جامعه تولیدکننده افزود: اندیشه اقتصاد هنر از سال های دور در کشور وجود داشت. به طور مثال اگر به رشته صنایع دستی وارد شویم و کمی به پژوهش بپردازیم، خواهیم دید که هنرمندان صنعتگر در زمان های قدیم بر اساس نیاز جامعه، شم اقتصادی و کاربرد تولیدات هنری در جامعه به فعالیت می پرداختند و آنگاه دست به تولید می زدند.

وی ادامه داد: مانند زیراندازهایی که برای استفاده در منازل براساس موقعیت جغرافیایی و اقلیم براساس مواد طبیعی موجود ساخته می شد، محصولاتی که هم دارای ارزش هنری بودند و نیز از نظر اقتصادی درآمدی عاید صنعتگر مربوطه می کردند. هنرمند ایرانی به اقتصاد هنر اشراف داشت و آثار خود را به گونه ای به بازار عرضه می کرد که کاربرد داشته باشد و هم بتواند امرار معاش کند، اما این فرآیند در این برهه زمانی کمرنگ شد.

مبدع این هنر روی کدوهای تزئینی گفت: در جامعه کنونی با وجود اینکه دانشگاه ها با ایجاد رشته های هنری، اشخاصی را به عنوان هنرمند دانش آموخته به بازار کار فرستاده اند، نتیجه مناسبی در هنر و صنعت نمی بینیم، چون بیشتر آن ها در اقتصاد هنر خصوصا خلاقیت بر روی کدو در مازندران خبره نیستند و در دوران تحصیل واحدی را به نام اقتصاد هنر نگذرانده، بنابراین دچار بحران می شوند و می گویند که هنر در ایران خریدار ندارد.

دانشگاه ها به کمک هنر می آیند

وی ادامه داد: اخیراً جامعه دانشگاهی اقدام به ایجاد رشته ای به نام اقتصاد هنر کرد تا با تربیت دانشجویان بتواند معضل اقتصاد هنری را برطرف کند. این موضوع یک حلقه گمشده در دانش مدیریتی هنر کشور به حساب می آید و تا رسیدن به حضور اقتصاد هنر در بدنه هنری کشور، راه زیادی باقی مانده است، ما در جامعه با معضل اقتصادی و کارآفرینی دانش آموختگان توسط خودشان روبه رو هستیم. او امیدوار است روزی برسد که دانشجویان ایرانی در زمان فارغ شدن از تحصیل و ورود به جامعه کارآفرین باشند و با توجه به رشته خود بتوانند در مشاغل آزاد مشغول کار شوند.
وارد کردن ضربه نهایی توسط چینی ها بر پبکر هنر

با رشد صنعت و ارائه وسایل صنعتی در جامعه و استفاده از آن در زندگی روزمره، نقش هنر و کاربرد ابزار و وسایل هنری در زندگی کمرنگ شده و به گفته این هنرمند، ورود بی رویه محصولات چینی تولیدی با دستگاه CNC و با کمترین قیمت در استفاده نکردن مردم از محصولات بومی نیز مزید بر علت شده چرا که عامه مردم با توجه به داشتن اقتصاد ضعیف نمی توانند از موارد بومی بهره مند شوند.

تحمل سختی ها برای شکوفایی هنر

این هنرمند در زمینه کنده کاری روی کدو در مازندران، اجرای طرحی را با عنوان کنده کاری روی کدو تزئینی آغاز کرد و توانست با این کار دست به یک نوع ابتکار بزند؛ فعالیت های او اوایل کارش فقط جنبه تزئینی داشت اما در طول حضور خود در نمایشگاه های مختلف صنایع دستی به این نتیجه رسید که با توجه به زحماتی که متحمل شده باید از این هنر درآمدی هم داشته باشد، بنابراین به مرور به تولید آثاری پرداخت که علاوه بر جنبه های تزئینی در خانه هر شهروند ایرانی جنبه کاربردی هم داشته باشد. از این زمان به بعد علاوه بر تولید آثار حجمی تزئینی و تابلوهای تزئینی، به تولید آثاری مانند گلدان های دیواری، رومیزی، آویز، ساخت انواع آباژور دیواری و رومیزی، آینه های دیواری با تزئین معرق کدو زینتی، ساخت سه تار و دوتار با کاسه کدو تزئینی، جای خلال دندان، جاقلمی، جای دستمال کاغذی، قندان، صندوقچه های کوچک و ظروف مصرفی با روکش معرق کدو تزئینی، جای شکلات و بسیاری از آثار دیگر که هم جنبه تزئینی و هم جنبه کاربردی دارند، پرداخت. از همه مهمتر آنکه این محصولات قیمت مناسبی هم داشتند و خانوارهای طبقه اقتصادی متوسط مازندران هم می توانستند آن ها را خریداری کنند.

در عین حال گل محمدی از مازندران معتقد است یک هنرمند می تواند در طول سال دست به آفرینش آثار هنری ارزشمندی بزند که ماندگاری داشته باشد و به عنوان اثری زینتی در مجموعه ها نگهداری شود و اما با ابتکار اندیشه نیز می توان به تولید کارهایی با قیمت مناسب و در توان خرید همه اقدام کرد تا هم مردم بتوانند از آن بهره مند شوند و هم هنرمند از نظر اقتصادی موفق باشد.

نقص ایران در حمایت از هنر

البته این هنرمند در زمینه نقاشی روی کدوی قلیانی، از اینکه در ایران کانال و سازمان مشخصی وجود ندارد که هنرمندان را به سوی اقتصاد هنر هدایت کند، گلایه دارد و می گوید: بیش از 3 دهه در مازندران فعالیت هنری و حکاکی بر روی کدو دارم و شاهد بودم که هنرمندان زیادی در عرصه اقتصاد هنر موفق نبودند و حتی برخی نیز از تولید دست کشیدند. به گفته این کارآفرین صنایع دستی، در جامعه ما فقط در تئوری و کلام از هنر حمایت می شود و بیشتر هنرمندان درآمدی برای گذران زندگی خود ندارند و از هنر به عنوان یک تفنن و نه برای تامین معیشت خود استفاده می کنند و البته حضور دلالان در عرصه هنر به ویژه صنایع دستی نیز آسیب بزرگی به اقتصاد هنرمندان تولیدکننده زده است. او از اینکه وضعیتی پیش بیاید که هنرمند صنایع دستی تولیدات خود را به خیابان و میادین ببرد و بساط پهن کرده و دست فروشی کند، انتقاد کرده و ادامه داده، بیشتر بهره مندی مادی هنر به جیب واسطه ها می رود و از سوی دیگر ورود صنایع دستی ماشینی بی رویه با قیمت پایین هم رفته رفته به اقتصاد هنرمندان آسیب وارد می کند. این هنرمند صنایع دستی و نقاشی روی کدوی قلیانی گفته که نبود برنامه ریزی و اندیشه اقتصادی در هنر و وعده های توخالی برای ارائه تسهیلات به هنرمندان نیز از آسیب هایی است که دامن صنایع دستی را در جامعه گرفت.

وی از اینکه از سوی ادارات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان بابلسر و فریدونکنار حرکت هایی جهت تشکیل و ایجاد بازارچه صنایع دستی و اجتماع صنعتگران این عرصه در کنار هم صورت گرفته، اظهار خرسندی کرده و خاطرنشان کرد: هرچند این کار در زمینه هنر خصوصا نقاشی روی کدوی قلیانی دیر صورت گرفت اما جای امیدواری هست تا اینکه بتواند مسکنی جهت درد هنرمندان صنایع دستی باشد.